Beredeneerd ICT-onderwijs
Steeds
opnieuw staan vaktijdschriften vol over onderwijs voor de 21ste eeuw,
maar hoe ziet dat er nu concreet uit? Onze studenten op de lerarenopleiding
basisonderwijs zien in hun stagepraktijk maar weinig voorbeelden van ICT-toepassingen
waarmee het leren van kinderen werkelijk gestimuleerd wordt. Natuurlijk zien ze
wel gedigitaliseerde werkboeken op tablets die gericht zijn op het leren voor
proefwerken, maar wij zijn op zoek naar ICT-mogelijkheden die duurzaam en
flexibel leren bevorderen. Leren om echte redenen, leren dat het begrip van de
wereld duurzaam verandert, betekenisvol leren (Smits,
2020). We vroegen ons af hoe we studenten kunnen helpen zelf te ervaren hoe
leren met ICT eruit kan zien.
De module
Aan de hand
van de leercirkel van Smits (2020, gebaseerd op Zull, 2004; Kolb, 1984; Gee,
2017) dachten we opnieuw na over de inrichting van het leerproces van studenten in een module
ontwikkelingspsychologie. In plaats van het bestuderen van een studieboek over ontwikkelingspsychologie,
het maken van een meerkeuze tentamen en het uitvoeren van een stage-opdracht
waarbij ze leerlingen moesten observeren, vroegen we studenten een digital story
te maken. Een digital story vertelt
een kort maar krachtig persoonlijk verhaal dat ondersteund wordt door
multimedia. Met het
maken van
een digital story werden de studenten uitgedaagd om inhoud te creëren (in
plaats van te consumeren) en te werken aan 21steeeuwse vaardigheden
(Morra, 2017). De opdracht was dat studenten na het lezen van literatuur drie
leerlingen uit hun stageklas beter moesten leren kennen (door observatie en
gesprekken). Op basis daarvan en met behulp van de gelezen literatuur werd hun
gevraagd een persoonlijk verhaal te bedenken, dat ze omzetten in een digital
story. De opdracht die ze kregen was de volgende:
Het komende semester ga je een digitaal
verhaal maken dat past binnen het thema ‘de ontwikkeling van kinderen’. In de
stagepraktijk en in de theorie doe je onderzoek naar de vraag “Wat is het
verhaal van dit kind?”. Het antwoord op deze vraag vertaal je naar een
persoonlijk digitaal verhaal. In een toelichting op dit verhaal kun je
uitleggen op welke manier je onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen
bijgedragen heeft aan het verhaal.
In de
colleges werd van docenten verwacht dat ze met studenten in gesprek zouden gaan
over de ontwikkeling van kinderen, hun waarnemingen en de digital stories. Naast deze werkcolleges werden er in het begin
van de periode hoorcolleges gepland over de verschillende
ontwikkelingsgebieden. De module zou worden afgesloten met een gesprek over de
digital story en in het verlengde daarvan over de ontwikkeling van kinderen. We
ontwikkelden een ELO waarin studenten informatie konden vinden over ontwikkelingspsychologie
en over het maken van digital stories.
Verloop
De studenten
gingen enthousiast aan de slag. Het maken van een digital story werd als een creatieve,
uitdagende opdracht ervaren, maar ging ook gepaard met de nodige onzekerheid. Studenten
startten vlot met het observeren in de stagepraktijk. Het bedenken en het
schrijven van een verhaal was voor de meeste van hen niet eenvoudig. Ze hadden nog
nooit een digital story gemaakt en waren op zoek naar de bevestiging dat dit
een ‘goed’ verhaal werd. Het digitale deel van de opdracht kostte de nodige
energie en leidde soms tot frustratie bij studenten. De docenten hadden hun
handen vol aan de gesprekken tijdens de colleges en het begeleiden van de
studenten bij het maken van hun digital story. Toch resulteerde dit alles in een
aantal prachtige persoonlijke digital stories waarin studenten kijken naar kinderen
door de bril van ontwikkelingspsychologie. Daarbij verbinden ze theorie en
praktijk. Tijdens de eindgesprekken bleek
wel dat studenten het moeilijk vonden om de praktijk, het verhaal en de theorie
aan elkaar te verbinden. De meeste studenten konden het vak dan ook pas
afronden na een herkansing.
Wat we
leerden
Uit gesprekken
met de studenten bleek dat ze erg gemotiveerd en betrokken zijn geweest bij
het maken van digital stories. Ze vertellen dat ze bewuster zijn gaan kijken
naar wat kinderen doen. Het maken van een digitaal verhaal leidt er volgens hen
toe dat zij het gedrag van kinderen nog beter willen begrijpen en dat zij vanuit
deze intrinsieke motivatie de theorie gaan gebruiken. Uit de gesprekken met
docenten bleek dat zij vinden dat het maken van een digital story
meerwaarde heeft voor het leren van studenten. Doordat studenten steeds worden
uitgedaagd om de transfer maken tussen praktijk, theorie en hun verhaal leren
ze op meta niveau kijken en praten over de ontwikkeling van kinderen. Het is
hen verder opgevallen dat veel studenten leerlingen kozen voor hun verhaal die
leken op henzelf. Hadden ze zelf last van faalangst, dan kozen ze ook een
leerling met faalangst. Zo leidde de opdracht onbedoeld ook tot reflectie op de
eigen ontwikkeling en de ervaringen van de student. Uit de analyse van de
verhalen zelf merkten we dat studenten met kwalitatief goede scripts de
theorie van de ontwikkelingspsychologie beter begrijpen.
Uit de
observaties in de lessen werd duidelijk dat veel van de collegetijd opgaat
aan het maken van de digital story. Zowel het schrijven van het verhaal als het
digitaliseren ervan vragen veel tijd en energie. Daardoor komen de inhoudelijke
gesprekken met studenten niet altijd voldoende van de grond. Een half jaar na afloop
van de module vroegen we studenten
wat ze nog wisten van de module. Ze blijken levendige herinneringen te
hebben aan hun digital stories en aan de leerlingen die ze hebben
geportretteerd, maar van de leerstof over de ontwikkeling van kinderen hebben
ze niet meer onthouden dan tijdens eerdere leerjaren.
Hoe het verder
ging
Het bleef
niet bij een eenmalig experiment, het ging verder. Het jaar erop laten docenten
de studenten opnieuw een digital story maken. Nu schakelen ze de ICT-afdeling
van Educatie in om studenten te ondersteunen bij het digitale deel van de opdracht.
En we zien dat docenten duidelijker zijn in hun verwachtingen en docentgedrag. We
proberen ook het project meer in te bedden in de opleiding door verbinding te
leggen met andere vakken. Zo maken studenten op basis van de observaties bij
het vak levensbeschouwing lessen over levensverhalen. En ondersteunt Nederlands
de technische kant van het schrijven. Andere toekomstperspectieven zijn nog
meer ondersteuning door Nederlands en het helpen van studenten bij het verbeelden
van de verhalen door de kunstvakken.
Duurzaam
en betekenisvol leren
Heeft onze
interventie geleid tot duurzaam en betekenisvol onderwijs? Ten dele. We hebben
ontdekt dat het maken van digital stories leidt tot grote motivatie en
betrokkenheid en ook tot actief leren. Studenten hebben belangrijke inzichten
opgedaan die ze zullen gebruiken in hun handelen in de praktijk. Maar tegelijk
vragen we ons af of we werkelijk het betekenisvol leren door studenten centraal
hebben gezet tijdens het ontwikkelen en uitvoeren van deze module. Zijn de
leerstof en de opdracht wel voldoende met elkaar verbonden of legden we toch
nog teveel nadruk op de leerstof en daarmee het leren op korte termijn?
Gebruikte
literatuur
·
Gee,
J. P. (2017). Teaching, learning, literacy in our high-risk high-tech world:
A framework for becoming human. New York: Teachers College Press.
·
Kolb,
D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning
and development. New Jersey: Prentice-Hall
·
Morra, S.
(2017, 13 december). Edtechteacher.
Geraadpleegd op 13 december 2017, van http://edtechteacher.org/8-steps-to-great-digital-storytelling-from-samantha-on-edudemic/
·
Smits, A. (2020). Onderwijsinnovatie
en ICT voor leren. Geraadpleegd op 25 februari 2020, van https://www.researchgate.net/publication/338940002_Lectorale_rede_Anneke_Smits_lector_Onderwijsinnovatie_en_ICT
·
Zull,
J. E. (2002). The art of changing the brain: Enriching teaching by exploring
the biology of learning. Sterling, VA: Stylus
Zelf aan
de slag met digital storytelling?
·
Lambert,
J. (2010). Digital storytelling cookbook. Geraadpleegd op 27
februari 2020, van https://wrd.as.uky.edu/sites/default/files/cookbook.pdf
·
Robin, B. (2016). The Power of Digital Storytelling to
Support Teaching and Learning. Digital Education Review (30),
17-29.
·
University
of Houston. (2020). Educational uses of Digital storytelling. Geraadpleegd
op 27 februari 2020, van http://digitalstorytelling.coe.uh.edu/index.cfm
